Strona poświęcona organizacjom pozarządowym z terenu Borów Tucholskich

Wyjazd studyjny do Schwarzwaldu (Niemcy), 9-17 października 2009 roku.

W październiku 2009r. zorganizowany został wyjazd studyjny do południowo-zachodnich Niemiec, do Schwarzwaldu. Wyjazd był częścią projektu pt. "Razem znaczy lepiej - rozwój sieci NGO w Borach Tucholskich". Koordynatorką i główną organizatorką wyjazdu była Beata Wiśnioch ze Stowarzyszenia na rzecz rozwoju Kęsowa. Wyjazd pilotowała Małgorzata Budzichowska, w tłumaczeniu wspierana przez Karola Gutsze, przejazdy zapewniła firma „Aleksander” z Małego Mędromierza.

Cele wyjazdu

• Nawiązanie kontaktów z podobnymi organizacjami pozarządowymi z terenu Niemiec.
• Zapoznanie się z ich sposobami i efektami działania ze szczególnym uwzględnieniem współpracy sieciowej NGO.
• Podpatrzenie dobrych, sprawdzonych rozwiązań (dobrych praktyk) ze szczególnym uwzględnieniem współpracy sieciowej NGO.
• Omówienie możliwości przyszłej współpracy.

Uczestnicy

W wyjeździe wzięło udział 18 osób z organizacji biorących udział w projekcie. Mogli wziąć w nim udział członkowie i pracownicy organizacji pozarządowych z terenu działania LGD "Bory Tucholskie". Informacja o wyjeździe podana była w prasie lokalnej oraz na stronach internetowych LGD. Rekrutacja odbywała się na podstawie zgłoszeń dostępnych w biurze LGD oraz na stronie internetowej. Ostateczną listę uczestników sporządził zarząd LGD na podstawie wcześniej ustalonych kryteriów.

Rezultaty

W pamięci wszystkich uczestników pozostaną piękne okolice Schwarzwaldu - jednego z najbardziej znanych regionów turystycznych Niemiec.

Nawiązaliśmy wiele ciekawych kontaktów (m.in. LAG Nordschwarzwald, LAG Suedschwarzwald, Wanderzentrum Beiersbronn e.V., Jugendbegegnunsstaette Weimar), które w sprzyjających warunkach mogą zaowocować dalszą współpracą.

Poznaliśmy zasady funkcjonowania niemieckich LAG, jak też zasadniczą różnicę między LGD w Niemczech i w Polsce – w Niemczech LGD zajmuje się jedynie projektami finansowanymi w ramach Leadera, a ich głównym problemem jest namówienie samorządów do realizacji projektów (ze względu na konieczność poniesienia przez samorządy 50% kosztów). W związku z tym LGD mają trudności z absorpcją przyznanych środków.

Poznane organizacje wyraziły w ramach opracowanych strategii rozwoju chęć współpracy z naszymi organizacjami na poziomie konkretnych projektów, padły propozycje realizacji projektów partnerskich dotyczących opracowania atrakcji turystycznych dotyczących kolejnictwa, opracowania szlaków turystyki fotograficznej, współpracy w zakresie szkolenia wyspecjalizowanych grup przewodników lokalnych, fachowej pomocy przy opracowaniu spójnej koncepcji turystycznej oraz wiele innych.

Okolice Schwarzwaldu od ponad 100 lat są znanym regionem turystycznym, wiele stosowanych tam rozwiązań może zostać przeniesionych na nasz teren (nie w całości, ale przynajmniej w części). Zobaczyliśmy, jak ważne jest zaangażowanie lokalnych stowarzyszeń dla zachowania trwałości projektu, poznaliśmy trudności związane ze współpracą samorządu z przedsiębiorcami, poznaliśmy sposoby zarabiania na turystyce. Mogliśmy też docenić rolę właściwego planowania strategii regionalnej oraz korzyści płynące z włączenia fachowców w ich przygotowanie i realizację.

Poza tym mieliśmy okazję do promocji regionu Borów Tucholskich, wszystkich goszczących nas zapraszaliśmy do nas, zostawiliśmy im próbki lokalnych smakołyków, albumy przedstawiające uroki naszej okolicy, adresy i kontakty do naszych lokalnych organizacji. Mamy nadzieję, że część z nich zachęciliśmy do przyjazdu, a pozostali zapoznają się z naszym regionem przynajmniej w internecie.

O naszej wizycie informowała lokalna prasa:

• Badische Zeitung
• LAG Nordschwarzwald
• Schwarzwaelder Bote

Przygotowania

Pierwszym etapem przygotowań było ustalenie celu wyjazdu i nawiązanie kontaktu organizacjami, które zgodzą się pełnić rolę gospodarza.

Na wybór celu wyjazdu mogli mieć wpływ wszyscy jego potencjalni uczestnicy oraz wszyscy członkowie LGD, gdyż podstawowym założeniem projektu jest pobudzenie inicjatywy biorących w nim udział organizacji. Schwarzwald został wybrany ze względu na prężną działalność Lokalnych Grup Działania z tego terenu, długie tradycje związane z rozwojem turystyki, podobieństwa do Borów Tucholskich (małe zaludnienie, niewielki rozwój przemysłu, duża lesistość, duży procent dochodów pochodzący z turystyki), ciekawe projekty turystyczne realizowane w ostatnich latach, kontakty nawiązane przez Powiat Tucholski. Szczególnie ważne okazały się kontakty Stowarzyszenia na rzecz Pamiętowa i Adamkowa i osobiste kontakty jego prezesa, Karola Gutsze, z kluczowymi dla rozwoju turystyki osobami z tego regionu.

Dodatkowym atutem przemawiającym za wyborem Niemiec był fakt, iż wiele osób biorących udział w wyjeździe potrafiło porozumieć się po niemiecku (lub ew. angielsku), co jest podstawowym warunkiem rozwoju dalszych kontaktów.

Ewentualna współpraca Powiatu Tucholskiego z regionem Północnego Schwarzwaldu będzie znaczne łatwiejsza i bardziej owocna, jeśli będą jej towarzyszyły także kontakty na innych płaszczyznach, w tym na płaszczyźnie Lokalnych Grup Działania jak i pojedynczych organizacji i stowarzyszeń.

U kogo gościliśmy

Odwiedziliśmy teren działania LGD "Północny Schwarzwald" oraz LGD "Południowy Schwarzwald". Oprócz kierowników biura obu tych organizacji, pani Grzesik oraz pana Metsch, naszymi przewodnikami byli: zastępca burmistrza Bad Liebenzell, prezes zarządu Uzdrowiska Bad Liebenzell, przedstawiciel Biura Planowania Przestrzennego, przedstawicielka Centrum Kompetencji Turystycznej w Baiersbronn, właściciel hotelu tematycznego specjalizującego się w wędrówkach pieszych, współwłaściciel kolejki linowej i restauracji górskiej, burmistrz miejscowości Hasel oraz nauczyciel historii i pasjonat realizujący w Gersbach projekty z młodzieżą. Kluczową osobą łączącą wszystkie te spotkania był pan Patrick Lehnes,

który inicjował, koordynował oraz realizował wiele projektów turystycznych na terenie Schwarzwaldu. W drodze powrotnej mieliśmy okazję gościć u przedstawicieli Europejskiego Centrum Spotkań Młodzieży w Weimarze. Wszystkie napotkane osoby, oprócz działalności zawodowej, były mocno zaangażowane w działalność społeczną.

Co zobaczyliśmy

Pierwszym celem podróży była miejscowość Bad Liebenzell. Zobaczyliśmy tam projekty realizowane przez miasto oraz przez uzdrowisko, częściowo współfinanowane z programu Leader. Zaliczały się do nich:

• sala obrad Rady Miejskiej,
  
  Spotkanie z Burmistrzem Bad Liebenzell w ratuszu.
• instalacja "Droga Planetarna", o której powstaniu i jego kontekście astronomicznym opowiedział nam miejscowy pasjonat,
• oświetlenie parku zdrojowego,
• kompleks saun "Sauna Pinea", w którym największym zaskoczeniem dla nas były koedukacyjne szatnie oraz
• baseny termalne.

W Bainberg, w pobliżu Bad Liebenzell zobaczyliśmy

• ścieżkę tematyczną "Pierwsi osadnicy w Schwarzwaldzie", powstałą z inicjatywy mieszkańców oraz przez nich pielęgnowaną,

Burmistrz Bad Liebenzell, przedstawicielka miejscowej prasy, przedstawiciel Biura Planowania Przestrzennego, pani Grzesik (szefowa LAG), tłumacz Karol Gutsze na ścieżce tematycznej w Beinberg.
• sposób przystosowania ścieżki tematycznej dla osób niewidomych,
• efekty i metody wspólnych działań mieszkańców, lokalnych stowarzyszeń i samorządu,

Ścieżka tematyczna w Beinberg, oprowadza przedstawiciel Biura Planowania Przestrzennego pan Kuestner.
• święto plonów połączone z poczęstunkiem, na którym byliśmy honorowymi gośćmi.

W Baiersbronn spotkaliśmy się z przedstawicielką stowarzyszenia zajmującego się rozwojem turystyki pieszej i prowadzącego Centrum Informacji dla Wędrowców (będącego uzupełnieniem "normalnego" centrum informacji turystycznej prowadzonego przez gminę). Zobaczyliśmy:

• Centrum Informacji dla Wędrowców utworzone i wyposażone przy współudziale programu Leader, oferujące informacje o szlakach turystycznych, wypożyczalnię butów i kijków do wędrowania, prowadzące rezerwację noclegów i propagujące okolicę,

Okolice środkowego Schwarzwaldu – winnice na zboczach gór.
• chatę górską zbudowaną w ramach Leadera, w której prowadzona jest restauracja oraz piwiarnia serwująca ważone na miejscu piwo, utworzoną z pieniędzy publicznych jako uzupełnienie prywatnej infrastruktury turystycznej,
• hotel wyspecjalizowany w turystyce pieszej, przystosowany dla osób starszych, po którym oprowadził nas jego właściciel, organizujący wycieczki połączone z degustacją regionalnych potraw, stowarzyszony w kilku międzynarodowych organizacjach turystycznych,
• zestaw tablic informacyjnych na temat walorów okolicy,
• oznakowanie szlaków turystycznych, jednorodne dla całego Schwarzwaldu,
• promocję lokalnych win i potraw połączoną z degustacją i sprzedażą, organizowaną przez spółdzielnię winiarską z Durbach.

Piwnice winne w Durbach

Następnym etapem naszej podróży był region południowego Schwarzwaldu. Zobaczyliśmy:

• ścieżkę tematyczną współfinansowaną z Leadera na Belchen, trzecim co do wielkości a zarazem najpiękniejszym szczycie Schwarzwaldu,

Na szczycie Belchen.
• kolejkę linową oraz usytuowaną na szczycie restaurację, uruchomioną w celu ochrony okolicy przed ruchem samochodowym,
• przykłady współpracy z prywatnymi przedsiębiorcami oraz problemy z tym związane, polegające na niewystarczającym uświadomieniu wspólnego intersu oraz braku osób odpowiedzialnych za utrzymanie infrastruktury turystycznej,
• miasto Freiburg, nastawione na dochody z turystyki,
• "Drogę Krasnali" w Hasel, będącą uzupełnieniem miejscowej atrakcji turystycznej, jaką jest jaskinia skalna i próbą zatrzymania turystów na dłuższą chwilę, by mogli oni skorzystać z oferty miejscowej gastronomii i dzięki temu przyczynić się do poprawy sytuacji ekonomicznej mieszkańców,

Spotkanie z burmistrzem Hasel.

Jaskinia krasowa w Hasel.
• ścieżkę tematyczną związaną z linią umocnień obronnych w Gersbach,
• ścieżkę tematyczną dotyczącą Baroku w Gersbach, opowiadającą o epoce baroku z punktu widzenia biednych ludzi oraz

Przed Centrum Turystyki w Gersbach prowadzonym przez LGD.
• typową chatę Schwarzwaldzką, w której mieści się współczesna, ekskluzywna restauracja.

Typowa chata Schwarzwaldzka.

W drodze powrotnej podziwialiśmy organizację turystyki związaną z zagospodarowaniem górnego Renu, odbyliśmy rejs statkiem po Jeziorze Bodeńskim, będącym jedną z najważniejszych atrakcji regionu.

Nocowaliśmy w Europejskim Centrum Spotkań Młodzieży w Weimarze, w którym spotkaliśmy się z jego reprezentantami. Mogliśmy

• dowiedzieć się o prowadzonej tam działalności, polegającej na seminariach i warsztatach dotyczących uświadomienia politycznego młodzieży, wolontariatu europejskiego, wymiany międzynarodowej, zajęciach dla klas szkolnych i współpracy z różnymi organizacjami,
• poznać sposób finansowania takich przedsięwzięć w Niemczech, będący montażem finansowym środków budżetowych, środków projektowych oraz prowadzonej działalności gospodarczej,
• poznać zasady współpracy z tego typu instytucjami w Niemczech,
• przedstawić naszą okolicę i reprezentowane przez uczestników wyjazdu organizacje.

Uczestnicy wyjazdu

Opracowanie: Karol Gutsze